Οι Σοφιστές

Οι συνεχιστές του ιωνικού διαφωτισμού, που αφαίρεσε το μύθο από τα φυσικά φαινόμενα, οι σοφιστές, ξεγυμνώνουν από το μυστήριο τους ανθρώπινους θεσμούς, την ίδια τη διανόηση και τα δημιουργήματα της: θρησκεία, δίκαιο, νόμοι, γλώσσα. Διαπιστώνουν ότι όλα αυτά είναι ανθρώπινα κατασκευάσματα κι όχι θεϊκές αποκαλύψεις, έχουν σχετική αξία και επιδέχονται βελτίωσης. Με τη δυναμική αυτή ζύμωση που λέγεται σοφιστική, η γνήσια αντιμετώπιση του κόσμου, η δημοκρατική κι ορθολογική φτάνει στην ολοκλήρωση της. Ο νέος σοφός , ο σοφιστής, ο άνθρωπος που δημιουργήθηκε μετά τις νίκες και την επιβολή σε πολυάριθμα ξενόγλωσσα και ξενότροπα έθνη, νιώθει πως με το μυαλό του και την τέχνη του εξουσιάζει τη φύση και η δική του τύχη. Ο κόσμος από θεοκεντρικός γίνεται ανθρωποκεντρικός. Κριτήριο και μέτρο για όλα είναι ο άνθρωπος. Τα αισθητά υπάρχουν γιατί η αίσθηση και η νόηση πιστοποιούν την ύπαρξη τους, τα άυλα, τα υπερφυσικά δεν υπάρχουν γιατί τίποτε δεν βεβαιώνει την ύπαρξη τους. Μοιραία λοιπόν παραμερίζεται η μεταφυσική και γίνεται το μεγάλο βήμα προς τη διαλεκτική, ένα από τα σημαντικότερα που έγιναν όχι για τη θεωρία αλλά για τις πρακτικές εφαρμογές.